تصفیه فاضلاب خانگی
تصفیه فاضلاب خانگی امری ضروری است که توسط دستگاههای مخصوص تصفیه انجام می‌شود. دستگاه تصفیه فاضلاب‌های خانگی در نزدیکی خود منزل راه‌اندازی و نصب می‌شوند؛ بنابراین نصب این دستگاه‌ها نیازی به لوله کشی آنچنانی ندارند. این دستگاه‌ها عملیات تصفیه فاضلاب را با کیفیت بالا انجام می‌دهند، به طوری که از پسآب آن میتوان برای آب دادن درختان و کشاورزی استفاده کرد.
در ایران تصفیه فاضلاب‌های خانگی جایگاه خود را آنچنان که باید، پیدا نکرده است. استفاده از این روش تصفیه به منظور کم کردن میزان بار ورودی فاضلاب‌ها به تصفیه خانه‌های بزرگ شهر بسیار مفید است. دستگاههای مخصوصی به منظور تصفیه کردن فاضلاب خانگی تولید شده‌اند که به آنها پکیج تصفیه فاضلاب می گویند. میتوان با احداث این دستگاه‌ها در نزدیکی منزل مسکونی، فاضلاب خانگی را تصفیه کرده و از پسآب آن برای آبیاری درختان آن منطقه استفاده کرد. برای فرآیندهای تصفیه این نوع فاضلاب‌ها به طور کلی از دو اتاق استفاده می‌شود؛ بنابراین این دستگاه‌ها فضای زیادی را اشغال نخواهند کرد.
امروزه با پیشرفت تکنولوژی دستگاه‌هایی برای تصفیه فاضلاب خانگی تولید شده‌اند؛ بنابراین در کنار منزل خود می‌توانید فاضلاب خانگی را تصفیه کرده و از آب آن مجددا به منظور آبیاری و… استفاده کنید. این دستگاه‌ها در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام دارای عملکرد خاص خود هستند. در این مقاله همراه ما باشید تا بیشتر با نحوه تصفیه فاضلاب‌های خانگی آشنا شوید.
فاضلاب خانگی چیست؟
فاضلاب‌های ناشی از فعالیت‌های انسانی در داخل منزل همچون شستن لباس‌ها، توالد، حمام و… را فاضلاب خانگی می‌گویند. این نوع فاضلاب‌ها دارای آلاینده‌های سمی نیستند، اما سبب آلودگی محیط زیست و ایجاد انواع بیماری‌های واگیر می‌شوند. فاضلاب‌های خانگی به رنگ خاکستری و سیاه هستند، اما میزان آلاینده‌های درون آن کم‌تر از فاضلاب‌های صنعتی است.
مفهوم فاضلاب
فاضلاب به هر نوع آبی گفته می‌شود که میزان کیفیت آن توسط انسان و فعالیت‌های او خاصیت اولیه خود را از دست میدهد. فاضلاب‌ها با توجه به نوع آلودگی که دارند دسته‌بندی می‌شوند. برای تصفیه انواع فاضلاب‌ها روش‌های گوناگونی وجود دارد که آنها را به آبی قابل استفاده برای کارهای کشاورزی و… تبدیل می‌کند.
قیمت دستگاه تصفیه فاضلاب خانگی
قیمت دستگاه تصفیه فاضلاب‌های خانگی با توجه به ظرفیت دستگاه متفاوت است. کارفرما می‌تواند با توجه به میزان حجم تولید فاضلاب دستگاه مورد نظر را خریداری کرده و قیمتی متناسب با آن پرداخت کند.
عوامل موثر بر قیمت دستگاه تصفیه فاضلاب خانگی
قیمت دستگاه تصفیه فاضلاب‌های خانگی به عوامل متعددی بستگی دارد که سبب تغییر در قیمت این دستگاه می‌شوند؛ این عوامل عبارتند از:
- میزان مساحت محل نصب دستگاه تصفیه
- تجهیزات مورد استفاده در دستگاه تصفیه و فرآیندهای مربوطه
- میزان دبی فاضلاب(حجم فاضلاب تولید شده در روز)
- درصد کیفیت فاضلاب تصفیه شده
- نوع فاضلاب وارد شده به دستگاه تصفیه
فضای مورد نیاز برای احداث دستگاه تصفیه فاضلاب خانگی
فضایی که برای احداث سیستم تصفیه فاضلاب‌های خانگی در نظر می‌گیرید، باید مکانی هموار و به دور از رودخانه و نهر‌ها باشد. فضا احداث دستگاه تصفیه با توجه به به شکل و ابعاد دستگاه متفاوت است؛ برای کسب اطلاعات بیشتر به جدول زیر توجه کنید.
| شکل دستگاه | فضای مورد نیاز برای احداث دستگاه |
| دستگاه مستطیل شکل | میزان مساحت مورد نظر ۲ الی ۳ برابر بیشتر از مساحت دستگاه |
| استوانه‌ای شکل | نسبت به مستطیلی به مساحت کم‌تری نیاز دارد، اما عمق در نظر گرفته شده باید متناسب با ارتفاع دستگاه باشد. |
برق مورد نیاز برای احداث دستگاه تصفیه فاضلاب خانگی
میزان برق مصرفی برای احداث دستگاههای تصفیه فاضلاب خانگی با توجه به نوع دستگاه متفاوت است. به طور کلی میزان برق مصرفی احداث دستگاههای تصفیه فاضلاب در یک شهر برابر با ۴ درصد برق مصرفی آن شهر است. برای کاهش میزان مصرف چند روش وجود دارد که در جدول زیر به آنها اشاره شده است.
| روش کاهش مصرف انرژی | نحوه عملکرد |
| تصفیه هوازی | · عملکرد مناسب تجهیزات کنترل می‌شود.
· با انتخاب صحیح تجهیزات در این بخش میزان مصرف انرژی کاهش می‌یابد. |
| طراحی دستگاه تصفیه متناسب با حجم فاضلاب ورودی | با متناسب بودن حجم دستگاه، مصرف انرژی کم و بازدهی بالا می‌رود. |
پکیج تصفیه فاضلاب خانگی چیست؟
دستگاهی که تمامی فاضلاب خانگی را تصفیه می‌کند، پکیج تصفیه فاضلاب می‌گویند. این دستگاه‌ها به طور کامل و باکیفیت بالایی فاضلاب‌های خانگی را تصفیه می‌کنند، به طوری که بتوان مجددا از آن برای آبیاری استفاده کرد.
تصفیه فاضلاب خانگی برای کشاورزی
یکی از مزیت‌های اصلی تصفیه فاضلاب‌های خانگی، استفاده مجدد از پسآب آن برای آبیاری فضای سبز یا کشاورزی است. این آب پس از تصفیه، برای آبیاری کاملا مناسب بوده و میتوان مزارع کشاورزی را به وسیله این آب آبیاری کرد.
دلایل تصفیه فاضلاب خانگی(هدف تصفیه فاضلاب خانگی)
برترین هدف تصفیه فاضلاب‌های خانگی حفاظت از محیط زیست و حفظ سلامتی مردم است. دلایل دیگر انجام این کار عبارتند از:
- از بین بردن انگل‌ها و نابودی عوامل بیماری‌زا در فاضلاب
- حذف عوامل سرطان‌زا یا عواملی مقاوم نسبت به تجزیه
- از بین بردن فلزات سمی در فاضلاب
- کاهش میزان عوامل آلوده کننده آب‌ها مانند نیتروژن و مواد مغذی
- کم کردن میزان محتواهای آلی موجود در فاضلاب
مزایای تصفیه فاضلاب خانگی
تصویه فاضلاب خانگی به پاکیزگی محیط زیست کمک فراوانی می‌کند، علاوه بر این، این کار دارای فواید بسیاری است. مزایای تصفیه کردن فاضلاب خانگی عبارتند از:
- تولید کود طبیعی
- حفظ پاکی محیط زیست از آلودگی ناشی از فاضلاب
- تولید انرژی
- استفاده مجدد از پسآب فاضلاب برای آبیاری
- پیشگیری از بروز بیماری‌ها و حفظ سلامت مردم
مراحل تصفیه فاضلاب خانگی
مراحل تصفیه فاضلاب‌های خانگی برای تمامی روش‌های تصفیه شبیه به یکدیگراند؛ این مراحل عبارتند از:
· تصفیه مقدماتی فاضلاب خانگی
به تمامی مراحل تصفیه فاصلاب از ابتدا تا مرحله تصفیه بیولوژیکی، مرحله مقدماتی می‌گویند. مرحله مقدماتی شامل:
- حذف ذرات شناور
- حذف مواد جامد سنگین
- حذف چربی و روغن فاضلاب
- ته نشین سازی
· مرحله بیولوژیکی تصفیه فاضلاب
در این مرحله مواد آلی موجود در فاضلاب توسط میکروارگانیسم‌ها تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کنند.
· تصفیه مرحله سوم فاضلاب خانگی
در مرحله سوم آب فاضلاب ضدعفونی و شفاف سازی شده و برای مصرف دوباره به منظور آبیاری و… قابل استفاده است.
روش های تصفیه فاضلاب خانگی
چند روش عمده برای تصفیه فاضلاب‌های خانگی وجود دارند که عبارتند از:
- روش فیزیکی
- روش فیزیولوژیکی
- روش شیمیایی
- روش بیولوژیکی
- روش SBR
فرآیندهای تصفیه فاضلاب خانگی
فرآیند تصفیه فاضلاب خانگی به طور کلی به دو صورت هوازی و بی هوازی تقسیم بندی می‌شود. انواع زیرمجموعه این فرآیندها به شرح زیر است.
· فرآیند بی‌هوازی
در صورتی که میزان آلودگی فاضلاب خانگی بالا باشد از این فرآیند برای تصفیه استفاده می‌کنند. انواع فرآیندهای بی‌هوازی عبارتند از:
- فرآیند UASB
- فرآیند برکه تثبیت
- فرآیندABR
· فرآیند هوازی
در این روش پس از ته‌نشینی، لجن‌ها و مواد معلق وارد تانک هوادهی شده و حدود ۶ ساعت در معرض هوا قرار می‌گیرند. فرایند‌های هوازی عبارتند از:
- فرآیند SBR
- فرایندMBR
- فرآیندMBBR
آنالیز فاضلاب خانگی
آنالیز فاضلاب خانگی به منظور تعیین پارامترهای لازم برای محاسبات حجم دهی و … انجام می‌شود. مواردی که برای آنالیز فاصلاب خانگی بایستی مورد برسی قرار گیرند، عبارتند از:
- آنالیز نوع فاضلاب
- بررسی میزان آلاینده‌های موجود در فاضلاب
- آنالیز حجم خروجی فاضلاب از خانه
- آنالیز میزان غلظت آب فاضلاب
محاسبه حجم فاضلاب خانگی از روی آب مصرفی
مشخص است که هرچه مصرف آب در داخل منازل بالاتر رود، میزان حجم فاضلاب خانگی نیز افزایش می‌یابد. به منظور محاسبه میزان حجم فاضلاب بایستی ضریبی به نام ضریب تبدیل آب به فاضلاب تعریف شود. به کمک این ضریب میتوان میزان تولید فاضلاب هر خانه را مشخص کرد.
طراحی سیستم تصفیه فاضلاب خانگی
به منظور طراحی درست و بهینه تصفیه فاضلاب‌های خانگی بایستی ابتدا تمامی پارامترهای پراهمیت را در نظر گرفت. تمامی این پارامترها بایستی در طراحی سیستم تصفیه اعمال شوند تا بازدهی و کیفیت کار بالا رود. به منظور طراحی دورهای سیستم لازم است مواردی را در نظر گرفت؛ این نکات عبارتند از:
- محدودیت‌های مالی
- محدودیت عمر تاسیسات
- امکان توسعه
- حجم فاضلاب تولیدی
- فصل‌های سال
- ساعات شبانه روز(برای بررسی حجم تولید فاضلاب)
نکات حائز اهمیت در احداث سیستم تصفیه فاضلاب خانگی
برای احداث سیستم تصفیه فاضلاب خانگی دارای کیفیت بالا و پربازده، لازم است در هنگام احداث آن به نکاتی توجه شود، این نکات عبارتند از:
- قبل از احداث حتما توجه داشته باشید که جنس مواد سازنده تجهیزات درجه یک باشد.
- در احداث سیستم مورد نظر تمامی نکات فنی مهندسی رعایت شود.
- احداث به گونه‌ای باشد که تمامی مراحل تصفیه فاضلاب به درستی انجام شوند.
- سایز سیستم احداث شده با حجم فاضلاب تولیدی هم‌خوانی داشته باشد.
- سیستم تصفیه فاضلاب و تجهیزات آن به گونه‌ای باشد که بتوان بدون هزینه اضافی، سالیان سال از آنها بهره برد.
- از افراد متخصص و ماهر برای نصب سیستم‌ها کمک گرفت.
فاکتورهای انتخاب بهترین روش تصفیه فاضلاب خانگی
فاکتورهایی که در انتخاب بهترین روش تصفیه فاضلاب‌های خانگی موثر هستند عبارتند از:
- میزان هزینه تعمیرات و نگهداری تجهیزات در هر روش
- میزان کیفیت تصفیه فاضلاب
- سرعت انجام کار دستگاه در زمینه تصفیه فاضلاب
معایب فاضلاب خانگی
فاضلاب‌های خانگی با وجود اینکه آلاینده‌های فراوانی در آنها وجود ندارد، اما در صورت تصفیه نشدن عوارض زیادی برای زندگی شما خواهد داشت. معایب فاضلاب خانگی عبارتند از:
- ایجاد انواع بیماری‌های واگیر، قارچی باکتریایی
- ایجاد بوی نامطبوع و آزرده کردن دیگران
- افزایش انواع جانور موذی همچون موش
و… .
شیوه تصفیه فاضلاب خانگی چگونه است؟
تصفیه فاضلاب خانگی از مهمترین و اساسی ترین نیاز های هر کشوری می باشد. فاضلاب خانگی در واقع بیشترین سهم در تولید فاضلاب در هر جامعه ای را در بر می گیرد فاضلاب خانگی به هر نوع آبی که در اثر مصرف خانگی به فاضلاب تبدیل می شود می گویند. تصفیه فاضلاب خانگی از تصفیه انواع فاضلاب های دیگر از اهمیت بیشتری برخوردار است چرا که حجم بسیار بالایی از فاضلاب را به خود اختصاص داده است فاضلاب خانگی حاصل شستشوی لباس، شتستشوی ظروف، استحمام، نظافت، پخت و پز وسرویس های بهداشتی می باشد.
یک پکیج تصفیه فاضلاب خانگی علاوه بر تصفیه فاضلاب بایستی به گونه‌ای طراحی و مورد بهره‌برداری قرار گیرد که در نهایت فاضلاب تصفیه شده را بتوان در طبیعا رهاسازی نمود. این سیستم برای خانه‌های ویلایی که به دور از انبوه جمعیت و به صورت مستقل ساخته شده‌اند مناسب بوده و در بسیاری از کشورهای پیشرفته، الزاماتی را در این خصوص برای ساخت این واحدهای ویلایی در نظر می‌گیرند. شکل زیر شماتیک سه مرحله‌ای این سیستم را نشان میدهد. شناخت نسبی مشتری نسبت به کارکرد این سیستم منجر به کاهش هزینه های نگهداری آن خواهد شد.
در مرحلهٔ اول سیستم لوله‌کشی فاضلاب واحد مسکونی به طریقی متداول نصب خواهد شد که شامل جمع‌آوری فاضلاب و هدایت آن به سمت مخزن فاضلاب می‌باشد. لازم به ذکر است که این لوله به بام نیز هدایت می‌شود تا گازهای خروجی نهایی از سیستم تصفیه فاضلاب که بوی نامطبوعی نیز دارد، توانایی خروج داشته باشند. در گام بعدی، فاضلاب و مواد جامد همراه با آن وارد مخزن جداسازی می‌گردد.
مخازن جداسازی می‌توانند به صورت تکی یا چندتایی باشند که معمولا استفاده از یک مخزن برای واحدهای ویلایی کافی است. ذارت معلق در سیستم ته‌نشین شده و فاضلاب تصفیه شده به محل تصفیه توسط خاک منتقل می‌شود. میکروارگانیسم‌ها در این مخزن، ذرات ارگانیک را به ذرات جامد، مایع و گاز تجزیه می‌کنند. گاز تولیدشده از مجراهای خروجی تخلیه می‌شود.
ذرات جامد سنگین در مخزن ته‌نشین شده و بایستی در دورهای زمانی خاصی متناسب با پکیج مورد استفاده تخلیه گردد. بخشی از ذرات جامد نیز در مخزن به صورت معلق خواهند بود که شامل روغن‌ها و صابون‌ها هستند. بنابراین فاضلاب در مخزن حالت سه فازی خواهد داشت.
برای تصفیه فاضلاب خانگی از روش های مختلفی استفاده می شود که ابتدایی ترین آنها استفاده از سپتیک تانک ها می باشد که قبل از تخلیع به چاه جاذب از سپتیک تانک اسفاده می شود تا با تصفیه مقدماتی و نه کامل فاضلاب تا حدی از آلودگی منابع پذیرنده فاضلاب که معمولا چاه جاذب است جلوگیری کند.
مزیت ثانویه سپتیک تانک برای چله جاذب حذف مواد معلق موجود در فاضلاب و همچنین چربی و روغن موجود در فاضلاب می باشد که باعث می شود تا منافذ جذب آب بسته نشود و چاه در اصطلاح مدت زمان بیشتری عمر کند و اشباع نشود چرا که در بیسیاری از خانه ها ان اتفاثق رخ می دهد و با اشباع شدن چاه ها و حفر چاهی دیگر و تکرار این پروسه، باعث از بین رفتن خاک بستر کل زیر خانه می شود و عملا دیگر نه می شود چاهی حفر کرد و نه انتظار باربری از خاکی که با فاضلاب اشباع شده را داشت.
روش دیگر تصفیه فاضلاب خانگی استفاده از پکیج تصفیه فاضلاب خانگی می باشد. پکیج تصفیه فاضلاب خانگی واحد پیش ساخته ایست که با انجام فرآیند های فرآیند های تصفیه فاضلاب، فاضلابی شفاف و زلال جهت استفاده در مصارف کشاورزی و آبیاری فضای سبز نتیجه میدهد که علاوه بر تصفیه فاضلاب خانگی و آلوده نکردن آب های زیر زمینی، می توان از آن برای آبیاری فضای سبز و کشاورزی و باغبانی از آن استفاده کرد همچنین میتوان از این آب در سیفون ها نیز استفاده نمود.
قیمت پکیج تصفیه فاضلاب به مراتب بیشتر از سپتیک تانک فاضلاب می باشد چرا که فاضلاب را کاملا تصفیه و قابل مصرف می کند اما در عین حال سپتیک تانک فاضلاب نیز بسیار ارزان و مقرون به صرفه می باشد. حال سوالی که مطرح است پکیج تصفیه فاضلاب خانگی یا سپتیک تانک فاضلاب خانگی؟
برای پاسخ به این سوال می توانید با کارشناسان شرکت تمدن تصفیه با شماره 672 0 276 0263 و 358 2002 0912 تماس حاصل فرمائید.
تصفیه فاضلاب خانگی در مقایسه با تصفیه فاضلاب صنعتی از بازده و کارایی بیشتری برخوردا است چرا که نسبت به تصفیه فاضلاب صنعتی ارزان تر، ساده تر و همچنین بهره برداری از آن نیز بسیار راحت تر می باشد. بنابراین با توجه به سادگی تصفیه فاضلاب خانگی و همچنین قیمت کم آسان بودن استفاده از آن توصیه می شود که حتما از تصفیه فاضلاب خانگی استفاده گردد.
آب خروجی از مخزن یا مخازن تصفیه نباید به طور مستقیم در طبیعت یا در آب‌های سطحی رهاسازی شود. حدود 1% ناخالصی باقی‌مانده در آّب توسط سیستم جذب خاک تصفیه خواهد گردید. توانایی خاک در تصفیه فاضلاب به بافت آن و خصوصیات هیدرولوژیکی محل وابسته است. معمولا سطح آب زیرزمینی در محل ایجاد این محل زهکشی باید بین 2 تا 3 فوت (60 تا 90 سانتی‌متر) پایین‌تر از محل تخلیه فاضلاب باشد. انواع مختلفی از این سیستم می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد که به نوع طراحی، ویژگی‌های محل، و درخواست مشتری وابسته است. برای نمونه میتوان از مخازن کوچک بتنی یا پلاستیکی در فواصلی معین برای تخلیه فاضلاب به مرور استفاده شود؛ و یا از لوله‌هایی که به شکل‌های مختلف آب را به دبی خاصی در آب رها می‌کنند. نمونه‌ای متداول از طراحی این سیستم در شکل زیر نشان داده شده است.
سخن آخر
همانطور که اشاره شد برای تصفیه فاضلاب خانگی روش‌های مختلفی وجود داند که با بهره‌گیری از آنها میتوان فاضلاب خانگی را به آبی قابل استفاده تبدیل کرد. این روش‌ها هر کدام دارای مزایا و معایب خاص خود هستند، اما با توجه به شرایط هر سه روش کارایی خاص خود را دارند.